Γαλαξίδι
Αξιοθέατα Γαλαξιδίου
Στο Γαλαξείδι σώζονται μέχρι σήμερα αρκετά τμήματα του τείχους, το οποίο προστάτευε την αρχαία πόλη και τα οποία σημαδεύουν τα όριά της. Το μεγαλύτερο από τα τμήματα αυτά υπάρχει στη συνοικία Κάβος, ενώ χρονολογικά τοποθετείται στους Ελληνιστικούς χρόνους, ή στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ.
Οι αρχαιολόγοι-ερευνητές Έφη Μπαζιωτοπούλου και Πάνος Βαλαβάνης επεσήμαναν στη θέση ”Κεφαλάρι” μια τυπική ακρόπολη της προϊστορικής εποχής. Αποκάλυψαν επίσης στυν περιοχή του εξωκκλησίου ’γιος Αθανάσιος τα λείψανα ενός μικρού οχυρωμένου οικισμού από τα προϊστορικά χρόνια, ίσως τα μυκηναϊκά.
Επίσης στο Γαλαξείδι έχουν επισημανθεί Μυκηναϊκές εγκαταστάσεις του 14ου μέχρι του 11ου π.Χ. αιώνα και σχετικά ευρήματα υπάρχουν στο Μουσείο της πόλης.
Σε απομονωμένο και απόκρημνο βράχο, που προεξέχει στην περιοχή της Πέρα Πάντας, μέσα στο άλσος, υπάρχει ευρύχωρος λαξευτός τάφος. Έχει τρεις λάρνακες, πάνω από τις οποίες είναι λαξευμένα τρία αρκοσόλια. Ο τάφος είναι της υστερορωμαϊκής εποχής και κατά τη γνώμη των αρχαιολόγων χρησιμοποιήθηκε για κατακόμβη στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους. Παρόμοιος τάφος υπάρχει στα αριστερά του δρόμου προς το Γαλαξείδι, στην περιοχή ”Καλαφάτη”. Είναι λαξευμένος σε μικρό σχετικά βράχο, σχεδόν υπόγειος με κυκλική προς τα δυτικά πόρτα, όχι ιδιαίτερα επεξεργασμένος. Είναι και αυτός της πρωτοχριστιανικής εποχής. (προστατεύεται από την Αρχαιολογία Δελφών)
Μέσα στην πόλη και κοντά στην πλατεία Ηρώων, ύστερα από ανασκαφές βρέθηκε εκτεταμένο νεκροταφείο των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων, τριάντα περίπου τάφων. Τα σχετικά ευρήματα υπάρχουν στο Μουσείο Γαλαξειδίου. Νοτιοδυτικά της πόλης, κοντά στο εξωκλήσι του Αγίου Βλασίου, έχουν βρεθεί οκτώ τάφοι υστερογεωμετρικών χρόνων. Λαξευτοί τάφοι της Ρωμαϊκής εποχής υπάρχουν και στους βράχους πάνω από το μοναστήρι του Σωτήρος.
Στο νοτιότατο νησάκι της Αψηφιάς οι αρχαιολόγοι εντόπισαν κατάλοιπα προϊστορικής εγκατάστασης. Οι Γάλλοι αρχαιολόγοι Lerat και Chamoux τοποθετούν πάνω στην Αψηφιά ιερό του Απόλλωνα. Τέλος το νησάκι πρέπει να χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο, κατά τη διάρκεια της υστερορωμαϊκής, ή πρώιμης Βυζαντινής εποχής, στη διάρκεια των Σλαβικών επιδρομών. Σε απόσταση 3 χλμ. από το Γαλαξείδι, στο νέο Εθνικό δρόμο προς Ναύπακτο, σχηματίζεται ο γραφικός ορμίσκος Ανεμοκάμπι. Στον εκεί σχηματιζόμενο λοφίσκο, που φέρει το όνομα νησάκι, βρέθηκαν αρχαιότητες, ενώ σώζονται τα θεμέλια μεγάλου ορθογωνίου οικοδομήματος, τμήμα οχυρωματικού τείχους και αρχαία φρέατα.
Στο βυθό της θάλασσας υπάρχουν ναυάγια αρχαίων πλοίων, από τα οποία έρχονται κατά καιρούς στο φως πολλά αρχαιολογικά ευρήματα, κυρίως αμφορείς και αρκετά Μακεδονικά και Ρωμαϊκά νομίσματα του 400 έως 200 π.Χ. Από τα ευρήματα αυτά οι αρχαιολόγοι συμπεραίνουν ότι στο ιστορικό αυτό λιμάνι έγιναν ναυμαχίες μεταξύ Ρωμαίων και Μακεδόνων, γύρω στο 168 π.Χ.
Αξιόλογα μνημεία υπάρχουν και στο νεκροταφείο με Ομηρικές επιγραφές.
Τέλος ως αξιοθέατο θα μπορούσε να θεωρηθεί και το Σχολείο του Καποδίστρια, που βρίσκεται στο Γαλαξείδι, το οποίο όμως μετά τους τελευταίους σεισμούς έχει ερειπωθεί τελείως και χρειάζεται επειγόντως αποκατάσταση.
Στο Δ.Δ. Πεντεορίων έχουν απομείνει αρχαία τείχη στην ”Τζιτομή” και στο ξωκλήσι της Παναγίας, ο θαμένος αναξιοποίητος αρχαιολογικός πλούτος, το παλάτι του Βασιλιά, τα ψηφιδωτά, τα διάφορα ευρήματα, που οι δραστηριότητες των γεωργών φέρνουν κατά καιρούς στην επιφάνεια. Στη θέση ´´Παλάτια´´ βρίσκονται οι τάφοι των θρυλικών αρματολών Αστραπόγιαννου και Λαμπέτη, που ύμνησε δια του μνημοσύνου ποιήματός του ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης.
Υπάρχουν επίσης τάφοι που πιθανολογείται ότι είναι Μακεδονικοί. Τέλος ερευνάται από το Πανεπιστήμιο Πατρών ένα μεγάλο σπήλαιο στην περιοχή.
Στη Βουνιχώρα και στη θέση ”Μπουρνιάς” υπάρχουν Πελασγικά τείχη. Ομοίως τέτοια τείχη υπάρχουν στις θέσεις ”Μάρμαρα” και ”Πετρίδι”.
Στο Δ.Δ. Αγίων Πάντων και βορειοδυτικά του χωριού υπάρχει οχυρωματικός περίβολος 4ου αιώνα π.Χ. (κλασσικής εποχής). Εκεί υπήρχε αρχαίο μαρμάρινο φρούριο και έχουν βρεθεί επίσης νομίσματα Ρωμαϊκής εποχής αλλά δεν έχουν γίνει ακόμα οι απαραίτητες ανασκαφές. Έξω από το χωριό βρίσκεται παλιός Βυζαντινός ναός εντός σπηλαίου, με το όνομα ”Βαρνάκοβα”, το οποίο πιστεύεται ότι λειτουργούσε ως κρυφό σχολείο.
Πηγή κειμένου: Δήμος Γαλαξιδίου